Hurma, şifalı ve insana çok benzer özellikli bir ağaç olarak efsaneleşmiştir. Özellikle Ramazan aylarında, hurmaoruçtan yorulmuş bedeni ilk besleyen gıdalardan biridir. Hurma ağacı özelliklerine baktığımızda, dekoratif yapraklıdır ve palmiyegiller familyasına mensup bir palmiye türüdür. Diğer palmiye türleri gibi ılıman, tropikal ve çöl ikliminde yetişir. Kazık ve saçak köklü bir bitkidir.

Hurma Ağacı pürüzlü bir gövdeye sahiptir. Gri ve kahvekarışımı bir rengi vardır. Kardeşlenme denilen, gövdesinden ve altından yavrular verme eğiliminde bir ağaçtır. Bilimsel adı Phoenix dactylifera’dır.

Araştırmalara göre M.Ö.320 senesi olduğu düşünülen bir kabirde mumyalanmış bedenin yanında hurma dalları ve çekirdekleri bulunmuştur. Firavunların döneminde yazıldığı düşünülen reçetelerde hurmanın tedavi edici etkisi olduğu da düşünülmektedir. Eski Yahudi paralarının üzerinde hurma resimleri bulunması, bölge ticaretinde hurmanın ne büyük bir önem taşıdığını göstermektedir. En az insanlık kadar eski olduğu düşünülen hurma ağaçlarının faydası o dönemlerde de bilinmekteydi.

İslam’da ve Hz Muhammed hadislerinde, hurma çok önemli bir meyve olarak anlatılıyor ve önemi her daim bildiriliyor.

Hurma Nerede Yetişir?

Hurma ağacı palmiyegillerden bir türdür. Genelde kuru, yağışsız, çok sıcak yerlerde yetişir. Yetişmesinde önemli olan unsur yer altında bol su bulunmasıdır. Başlıca yetiştiriciliği yapılan ülkeler Pakistan, Hindistan, Kuzey Afrika ve Amerika’dır. En çok hurma ağacı yetiştiriciliği ve hurma üretimi, Irak’ta yapılmaktadır. Bilinen en eski meyvelerden biridir ve bu hurma ağaçları özellikle çöl bölgelerinde yaşayan insanların en önemli geçim kaynağıdır.

Hurma Nasıl Yetişir?

Hurma ağacı kalın ve dik bir gövdeli bir ağaçtır. Hurma ağacı 20 derece üstü sıcaklıkta ve sulak ortamda meyve verir. Çekirdekten yetiştirilebilir. Daha sağlıklı bir diğer yöntem de hurma ağacı gövdesinden çıkan filizlerden (yavru) yetiştirmektir. Bu gövdeden çıkan filizler bir süre sonra gövdeden çıkarılarak alındığı gövdenin yakınına bir yere dikilir. Hurma ağacının ilginç özelliklerinden biri, gövdeden verdiği filizlerin uzağa dikilmesi durumunda meyve vermiyor olmasıdır.

Hurma ağacının meyve verebilmesi sadece filizinin gövdeye yakın olmasıyla değil döllenmesi koşuluna da bağlıdır. Hurma yetiştirici elleriyle döllenme yaparlar. Erkek hurma ağcından alınan polenler dişi ağacın tozlaşma alanına eklenip sarılır ve böylece döllenme sağlanır. Bu çalışma yapılmadığında hurma ağacının meyve vermediği söylenir.

Hurmalar dallar arasında ve salkım şeklinde yetişir. Bir hurma ağacı her biri 8-10 kg ağırlığında olan salkımlar sayesinde binlerce hurma taşır. Hurma ağacı 40-100 kg arasında meyve verir. Ömrünün ise insan ömrü gibi 60-70 sene, en fazla 130 sene olduğu söylenir.

Hurma ağacının en verimli yılları ilk 15 ile 40 yıllar arasında olur. Hurmanın gelişimi, uzaması ve meyve vermesi sadece tepesindeki "gummar" bölümünden gerçekleşir. Gummar bölgesine zarar gelirse hurma ağacı ölür. Bu bölüme hurma ağacının kalbi de denir.

Hurma Ağacı Bakımı

Hurma yetiştiriciliği önemli bazı ayrıntılara dikkat edilerek yapılmalıdır. Hurma ağaçları eğer meyve üretimi içinse mutlaka erkek ve dişi ağaç bir arada olmalıdır. Hafif bünyeli toprak ve tam güneş alan bir alan elzemdir. Hurma ağaçları kumlu ve killi toprakta bile yetişir. Hurma bitkisi kuraklığa dayanıklıdır. Çiçeklenme ve meyve verme dönemine gelindiğinde bol su ister. Ağaçlarının ise ilkbaharda dikilmesi uygundur.

Hurma ağacı dikiminden sonra, sulamayla birlikte iyi bir beslenme ve haşere - hastalık kontrolüne gereksinim duyar. Gübreleme ilkbaharda yapılır, Potasyuma duyarlı bitki olduğu için gübreleme programında potasyum gübrelemesi gereklidir. Kuru toprakları tercih eder ve aşırı nem uygun değildir. Yabani otları ve çimen vb. otları birkaç metre uzakta tutmak gerekir. Hurma ağacı meyve verenlerinin hayatta kalması için bazı önemli hava koşullarına gereksinim duymaktadır. Özellikle tozlaşma zamanı yoğun yağmur ve fırtına durumunda hurma ağacı küflenir

Hurma ağacı, 20 derece üzeri bir sıcaklık ister, dikim aşamasındaysa hem dikey hem de yatay boyutta geniş bir yüzey alanına ve toprak derinliğine ihtiyacı duyar. Özellikle erozyona meyilli toprakta, ek kökleri sayesinde toprağa çok sıkı tutunan bir bitkidir hurma bitkisi.

İdeal sıcaklık aralığı geceleri minimum 7°C, gündüz 32-38°C aralığıdır. Sıcak seven bir bitki olmasına rağmen, ani sıcaklık değişimlerine de dayanıklıdır.

Tozlaşması ortalama 35 derecede olur. Meyvenin olgunlaşma süreci ılıman gecelere ve kuru sıcak gündüzlere ihtiyaç duyar. Hurma ağaçlar ortalama 23 metreye kadar gelişir. Ancak bazı güçlü 35-36 metreye kadar gelişebilir. Ve bu güçlü ağaçlar 100 yıl kadar yaşayabilir.

Hurma ağacı çok su ister, bu sebeple sürdürülebilir bir su kaynağı yakınında yetiştirilmelidir. Ekim alanının derinliği, tozlaşma yani çiçeklenme zamanı yağış olmaması verimli bir hurma ağacı yetiştiriciliği için önemlidir.

Türkiye ‘de Hurma Yetişir Mi?

Hurma sıcak bölgelerde yetişmektedir. Ülkemizde de Akdeniz, Güney ve Ege bölgelerinde hurma ağacı yetiştirilebilir. Hatta Batı Anadolu ve Güney Anadolu'da da hurma ağacıyetiştirmek mümkündür. Kuvvetli ve dengeli bir gübreleme ve bol güneş hurma ağacının yetişmesini sağlamaktadır.